Waar laten we ons écht door leiden bij de cancel culture? Hoe bang mensen worden door ophef en hoe mensen ineens met gemak 180 graden draaien bij groepsdruk. Je kunt mensen alles laten zeggen (of terugnemen) mits de druk maar groot genoeg is.

Er gaat tegenwoordig bijna geen dag voorbij dat er geen ophef is en niet iemand gecanceld word. En elke keer zie je weer hetzelfde fenomeen: beroemdheden bulken allemaal over elkaar heen van schande en weten niet hoe snel ze hun handen van iemand moeten aftrekken (van het ontvolgen op sociale media, tot het beëindigen van samenwerkingen, sponsors die zich distantiëren, met als toppunt: het zogenaamd nooit meer draaien van iemands repertoire/liedjes, etc) de één schreeuwt het nog harder dan de ander.

Cancelen we mensen écht altijd enkel uit eigen overtuiging óf praten we elkaar (onbewust) soms ook gewoon heel erg na? Uit een soort conformisme/aanpasgedrag? En gaan we er soms eerder in mee uit angst dat we anders zélf in de problemen komen? En is het niet enkel de inhoud, maar ook gewoon opportunisme, groepsdruk, meeloopgedrag (en angst voor gevolgen) wat ons drijft hierin?

Een goed voorbeeld (van hoe groepsdruk ons beïnvloed) is dat Steven Brunswijk (na het lachen om de VI kaarsen rel) direct nederig zijn excuses aanbood, terwijl hij later juist weer spijt had van zijn schrikreactie.

Of Ronnie Flex die snel alle foto's van Bilal en hem verwijderde (na het Bilal schandaal) later gaf hij aan 'Dat hij zich er slecht over voelde'. Ik vond het feit dat hij dit toegaf erg dapper. Hoewel hij het niet expliciet verduidelijkt, impliceert zijn uitspraak dat hij zich eigenlijk liet leiden door de hype om Bilal te cancelen.

Dit bewijst hoe sterk groepsdruk werkt. Hoe bang mensen worden wanneer er ophef is, terwijl ze (wanneer de ophef gaat liggen) ineens weer incorrecter durven te zijn. En hoe oprecht was de eerdere afschuw dan?

Nu is het verschil dat Ronnie en Steven dit toevallig toegeven (waardoor dit mechanisme van groepsdruk bewezen word/dat onze reactie soms gespeeld is voor de bühne...) maar we doen er allemaal aan mee.

Ook toen de storm rond de 'kaarsen rel' ging liggen, wilden mensen ineens 'wel weer aan tafel aanschuiven bij VI' (zoals Roos Schlikker) terwijl ze ervoor onverbiddelijk waren en riepen 'dat zo'n iemand nooit meer een podium zou moeten krijgen en dat dit anders een klap in het gezicht van de slachtoffers is´.

Mensen zullen dan natuurlijk aankomen met 'dat ze zelf toevallig van mening zijn veranderd vindende dat iemand genoeg op de blaren heeft gezeten'. En dat kan! Maar wedden dat (wanneer de ophef nog aanbleef) mensen dan wél nog bij hun eerdere standpunt waren gebleven?

Mensen zijn gewoon bang. Bang om zélf verstoten te worden. Bang voor kritiek. Bang voor hun carrière.

Want dat is het in essentie eigenlijk hé: dit mechanisme (van elkaar blind napraten) komt voort uit angst.

Iedereen doet dus wel alsof ze hun mening zélf vormen (uit 'eigen afschuw voor bepaald gedrag') maar we hebben geen idee hoe erg we worden beïnvloed (dan wel oprecht inhoudelijk geïndoctrineerd) door de publieke opinie. We worden helemaal niet louter gedreven door eigen principiële overwegingen of eigen betrokkenheid. Als er geen ophef was, zou je veel mensen niet eens horen! En kijk ze ineens furieus zijn.

Ons instinct volgt automatisch de kudde i.p.v even rustig zelf-reflecterend in onszelf nagaan 'Wat vind mijn eigen wijsheid nou eigenlijk zélf?'. Ik denk dat de meesten dan heus wel oprecht zouden vaststellen 'het af te keuren' maar dat ze de wijze waarop we mensen executeren te extreem vinden en dat nuance mist.

Want om even duidelijk te zijn: dit alles wil nog niet zeggen dat mensen bepaald gedrag niet oprecht kunnen afkeuren hé. Dat geloof ik wel. Niemand keurt bepaald wangedrag goed. Maar dat wil nog niet zeggen dat ze geen kritische meningen hebben over de manier waarop dit bestreden word.

Maar door de extreme (cancel-)cultuur durven mensen dit niet te uiten. Althans niet in concrete gevallen.

Als mens willen we erbij blijven horen. En dus doen we mee.

Ook dat controversiële opmerkingen van beroemdheden vaak ineens als sneeuw voor de zon verdwijnen na ophef, zegt genoeg. Als ze er in een privésituatie op waren aangesproken (door een enkeling) dan hadden ze geheid geantwoord Ach, stel je niet zo aan!'. Geloof dat maar! Jarenlang werd bepaald gedrag beschouwt als 'Daar moet je gewoon tegen kunnen'. En kijk ze ineens nederig worden.

Niks 'iets plots inzien vanuit oprecht medeleven'. Mensen raken geïntimideerd door de ophef en zijn bang voor gevolgen. Maar anders waren ze ongevoelig gebleven voor "andermans gekwetste gevoelens".

Het is ook gewoon erin meegaan om jezelf als het ware "veilig" te stellen.

Een veelzeggend voorbeeld is ook dat ergens een schilderij van een blote vrouw werd verwijderd vanwege kritiek (seksisme) toen daar echter grotere ophef over ontstond hingen ze het ineens terug. En dat is in essentie de huidige cultuur.

Want iedereen zegt wel 'er is gewoon meer bewustwording dan vroeger' (en dat óók dit meespeelt geloof ik absoluut!) echter het feit dat mensen (óók in deze tijd) soortgelijke gevallen (van wangedrag) niet cancelen (wanneer ophef toevallig uitblijft of wegebt...) bewijst toch echt dat de publieke opinie (en ontstaande beeldvorming) wel degelijk leidend is. Want dan hoor je ineens niemand. Geen canceling, niets.

Dan is niemand er ineens begaan mee. Dat ontstaat vaak pas bij ophef, dat is juist zo opvallend en kenmerkend!

Ondanks hetzelfde gedrag is het blijkbaar maar net bij wie ophef ontstaat, of we het afkeuren of niet. En dat verraadt gewoon wat onze ware (onbewuste) beweegredenen zijn.

Cancelen anderen diegene, dan ik ook. Cancelen anderen diegene niet, dan ik ook niet.

Is iedereen meedogenloos, dan ik ook. Heerst er echter meer nuance, dan roept iedereen dat weer.

Dat is gewoon waarop het neerkomt. (Puberale) groepsbeïnvloeding i.p.v zélf denken en dapper zijn.

Cancelen we mensen dus daadwerkelijk uit eigen overtuiging of is het vooral de kracht van ophef, wat mensen ineens beangstigd (of desnoods inhoudelijk beïnvloed/indoctrineert)?

En natuurlijk komt het óók voor dat mensen uit oprecht inzicht van mening veranderen. Dat heb ik zelf zo vaak (door dan wel een beter eigen inzicht, doordat anderen je ergens van bewust maken, of door simpelweg betere argumenten die je ongelijk aantonen) dit kan zeker oprecht zijn!

Het is niet altijd groepsdruk, de moraal van de samenleving veranderd soms gewoon. Maar onbewust speelt dat toch echt een grote rol.

Ook het feit dat opiniemakers (vaak alleen in algemene termen) durven te zeggen "Dat ze tegen de cancel culture zijn" (terwijl je nooit iemand hoort in concrete gecancelde gevallen) is veelzeggend. Dit verraadt gewoon dat het mensen wel degelijk tegenstaat, maar dat ze (in concrete gevallen) uit angst hun mond houden. Want bij elk gecanceld geval, hoorde je zelden iemand met een ferm tegengeluid.

En vind je het gek! Als je het lef hebt om nuance aan te brengen, dan ben jij degene die aan de beurt is!

Denk je nou echt dat als ze wél iets anders zouden vinden, ze het dan zouden zeggen?

Mensen bedenken zich wel. Dan is het einde carrière.

En dit zorgt, ironisch genoeg, voor een cultuur waarin mensen bang zijn en iedereen zijn mond houdt.

Hoe ironisch is dat? Activisten die ageren tegen de angst cultuur, zorgen dus eigenlijk zelf net zo goed voor een (vergiftigende) angst cultuur waarin mensen zich onveilig voelen en nuance niet mag bestaan.