De illusie van 'de maakbaarheid van het leven'. Waarom de theorie 'dat geluk/lijden een keuze is' veel té kortzichtig is. Het totale gebrek aan bewustzijn dat we als mens volledig beheerst worden door ons toevallige gevoelsleven (en wat in ons biologische DNA zit) wat ons bevoordeelt óf benadeelt.

Het is een standaard cliché wat maar al te graag uitgedragen word: dat het leven afhangt van je eigen instelling, gedrag en keuzes. Dat het leven maakbaar is en dat keuze vrijheid bestaat.

Dat is hoe de meeste mensen er tegenaan kijken.

Zeker sinds 'The Law of Attraction' een hype is geworden, zie je de ene na de andere spirituele leider (en beroemdheid) dit gedachtegoed uitdragen. Hiermee word verkondigt ´dat je alles kunt bereiken door erin te geloven/het te visualiseren´ en dus eigenlijk ook dat je pijn zelf kunt overwinnen, door anders te denken.

Het zijn allemaal mooie positieve theorieën die inspirerend en hoopgevend klinken, maar feitelijk is het veel te kortzichtig/te makkelijk gedacht en is de waarheid toch echt een stuk genuanceerder.

Door immers te doen alsof we onze eigen werkelijkheid creëren, onderschat je toch echt hoe zeer wij mensen worden beheerst (en dus ook bevoordeelt óf benadeelt!) door je toevallige mentale gesteldheid, door ons gevoelsleven, door welk karakter we van nature hebben, en door nog allerlei andere (interne én externe) factoren die van invloed kunnen zijn op de kansrijkheid (en kwaliteit) van iemands leven.

Er word heel simpel geredeneerd 'Je bent geheel vrij om wel of niet iets te kiezen, en om welke instelling dan ook te hebben, dus ja, het leven heb je wel degelijk zelf in de hand en is wel degelijk maakbaar' wat men daarbij echter voor het gemak vergeet is dat hoe je in het leven staat onontkoombaar word beïnvloed door wat je gemoedstoestand is/wat je toevallig voelt en wat je karakter toevallig van nature is.

En dat is juist het ding: dit is biologisch al in beginsel bij ieder mens anders.

Mensen worden niet alleen ongelijk getroffen door externe omstandigheden, mensen hebben ook nog eens van nature allemaal een ander gevoelsleven en karakter, waardoor mensen wel degelijk niet dezelfde kansen hebben (tot een gelukkig leven of het behalen van wensen) omdat mensen óók op basis van dit soort factoren bevoordeelt (of belemmert/benadeelt) worden.

Voor wat je voelt en karakter bestaat geen keuze. Ondertussen, word op basis van die gemoedstoestand, wel je leven beïnvloedt. En dús is het wel degelijk iets genuanceerder dan 'dat we ons eigen leven (geluk of ellende) zélf creëren' omdat jouw (karakteristieke) DNA hier nogal bepalend in is. (Of iets wel of niet lukt.)

In werkelijkheid worden we als mens volledig geleidt door biologische processen in onze hersenen.

Emoties creëren we niet, het beheerst ons gewoon. We doen dingen niet uit 'doordachte overwegingen' maar omdat we daar van nature een (vaak oncontroleerbare) neiging toe hebben.

Sommigen mensen voelen zich van nature vrij gelukkig en stabiel, terwijl andere mensen het van nature psychisch heel zwaar hebben, waardoor ze sneller geneigd zijn tot destructief gedrag.

Bij mensen die vol vreugde in het leven staan (en die iets van het leven maken) word dan altijd gedaan alsof ze dit 'te danken hebben aan eigen gemaakte keuzes of de positieve instelling' terwijl het eigenlijk juist omgekeerd is! Juist omdat ze zich vredig voelde van binnen (of i.i.g stabiel waren) waren ze er automatisch (of i.i.g veel makkelijker) toe in staat om positief en gelukkig in het leven te staan.

Het heeft niet met onwil te maken, maar met je er wel of niet toe in staat voelen gevoelsmatig. Met instinctieve gevoelsdrangen/met automatische neigingen die bij ieder mens biologisch anders zijn.

Het is dus niet allemaal zozeer een keuze, maar óók gewoon wat toevallig in jouw karakteristieke DNA zit.

Als jij van nature bijvoorbeeld een stabiel gevoelsleven ervaart met veel levensvreugde (en je van nature een verantwoordelijk en zelfverzekerd karakter hebt zonder psychische problemen) dan zul je een makkelijker, gelukkiger (en kansrijker) leven tegemoet gaan, dan wanneer je van nature psychisch depressief, labiel en onzeker bent.

En zodoende worden sommige mensen hierdoor benadeelt (niet alleen omdat ze, door het lijden hieraan, het mentaal zwaarder hebben) maar óók omdat bepaalde dingen hen veel moeilijker (of zelfs totaal niet) lukken omdat ze er een (gevoelsmatig) onvermogen toe hebben.

Dat is vaak de echte waarheid waarom sommige mensen bepaalde dingen wel lukken en anderen niet.

Nogal makkelijk praten dus (voor mensen die bepaald levensgeluk of mentale stabiliteit wél ervaren) om te stellen 'dat je geluk en lijden zelf creëert' omdat ze (de pijn of obstakels die sommigen ervaren) zélf helemaal niet ervaren. (Of in ieder geval niet in dezelfde zware intensiteit of langdurigheid.)

Het ligt dus toch echt wel wat genuanceerder dan dat 'het allemaal een eigen keuze is'.

Door dus te stellen dat we ons eigen (dan wel geluk of ellende) creëren, ga je compleet maar dan ook compleet voorbij aan (en bagatelliseer je zelfs onbedoeld) bepaalde (externe maar vooral ook interne) factoren, waarvoor geen keuze bestaat maar die wél nogal van invloed kunnen zijn.

Dwangmatigheid word vrijwel alleen geassocieerd met negatieve dwangmatigheden (we denken dan vooral aan heftige ongezonde OCD dwangneuroses, zoals obsessief schoonmaken) maar we zien niet in dat alles wat we voelen, denken en doen eigenlijk een vorm van dwangmatigheid in zich heeft. Vergis je niet, zelfs wanneer iets een normale (of positieve) neiging is, zelfs dan nog komt dit voort uit een automatische neiging.

Je kiest een baan omdat je hier een passie voor of drift toe hebt. Je kiest een partner omdat je gevoelens voor diegene hebt. Je hebt bepaalde opvattingen of gevoelens omdat je dit gewoon vanzelf vind/voelt.

We ervaren emoties en gedachten niet omdat we dit zélf creëren, maar omdat we hierdoor van nature beheerst worden. Dat we dit zélf 'sturen' is niks meer dan een illusie. Zodra je een ander gevoelsleven zou ervaren, zou je meteen anders denken en handelen.

Ik zeg altijd: als we in andermans schoenen zouden staan/we zouden ervaren wat de ander ervaart, iedereen zou per direct hetgeen doen wat ze de ander verweten.

Mensen die denken van niet (die daadwerkelijk denken dat ze dan nog steeds 'zichzelf zouden dwingen om niet zo te denken of handelen') hebben echt geen enkel benul hoe sterk gevoelsdrangen werken.

Dat denk je misschien ja, tótdat je daadwerkelijk ervaart wat een ander ervaart! In zeer hoge intensiteit!

Positieve mensen zouden meteen wanhopig worden zodra ze (extreem) psychisch lijden zouden ervaren en vice versa. Luie mensen zouden meteen een harde werker worden als ze van nature werklust zouden ervaren. En zelfs de meest lieve mensen op aarde zouden bijv een moordenaar zijn als ze deze geestesziekte zouden hebben. Etc etc.

Dat 'de mens keuzevrijheid heeft omdat het een rationeel wezen is' is een stompzinnige gedachte, omdat instinctieve drangen en primaire instincten ons veel sterker beheersen dan ratio!

En zelfs wanneer iets wél ratio betreft, dan alsnog drijft óók deze rationaliteit je gevoelsmatig van nature. Ook rationele gedachten ervaar je gewoon. Alles wat je voelt en doet, voelt misschien als een vrije keuze, maar dat wil nog niet zeggen dat het zo is.

Uiteindelijk zijn we als mens feitelijk genomen eigenlijk dus niks meer dan slaven van ons gevoel.

Wat negatief klinkt, maar de meeste mensen ervaren het leven al met al gewoon als plezierig, dus voor de meeste mensen is dit niet eens negatief. Je kunt namelijk ook bevoordeelt worden hierdoor!

Hoewel men doet alsof men levenswijsheid in pacht heeft (bij het prediken van 'zelf creatie') getuigd het in werkelijkheid juist aan een gebrek aan inzicht hoe sterk automatische gevoelsdrangen ons als mens beheersen.

De reden waarom dit onderwerp me mede zo triggert, is omdat ik juist (al levenslang) als geen ander heb ervaren dat innerlijk lijden (en pijn) je overmant zonder dat je dit wil. Op iets anders focussen (of 'positief denken') werkte absoluut niet wanneer ik verdriet ervoer. Ik ben bij geboorte al benadeelt dat mijn DNA een teer onzeker zieltje is, ten opzichten van ieder die dit van nature niet heeft.

Daarom kan ik mensen die maakbaarheid prediken ook zo lastig verdragen, juist omdat ik mijn hele leven lang al doorsta hoe bepalend je gemoedstoestand hierin is. Koos ik (ooit lang geleden) voor verslaving? Of was ik (door mijn psychische achterstand) er gewoon vatbaarder voor, door niet-aflatende innerlijke pijn en mijn hunkerende doodswens? Als ik het leven immers als leuk ervoer (zoals velen doen) zou ik het überhaupt niet "nodig" hebben gehad. Koos ik voor niets doen? Of heb ik van nature gewoon niet het privilege van (karakteristieke) kwaliteiten tot verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid?

Het is gewoon nét iets genuanceerder dan 'Dat we als mens alles zélf kiezen'. Ook al besef en relativeer je rationeel zoveel, emotie leidt ons onbewust velen malen meer! Mensen komen dan vrijwel standaard aan met "Dat ze ook pijn hebben gekend, maar dat ze daar zelf overheen kwamen door eigen investering in verandering" terwijl wie zegt niet dat (dat het je lukte) in werkelijkheid niet gewoon komt dóórdat jouw pijn in veel minder heftige intensiteit ervaren werd?

Doet me denken aan Linda de Mol (die in de 50 is...) die na het schandaal aangaf 'dat ze nog nooit eerder zo'n intens liefdesverdriet had ervaren' en 'dat niks over is van de dikke huid die ze tientallen jaren had'.

Ik vond dit wel interessant, omdat wat dit bewijst is dat (het feit dat het haar hele leven wél lukte om 'niet te lijden aan dingen') niet zozeer te wijten was aan 'hier zélf voor kiezen door je positieve instelling' maar aan simpelweg het feit dat de pijn wat ze eerder ervoer lang niet zo extreem was als wat ze nu ervoer.

Dat mensen (die doorgaans geloven in de maakbaarheid van het leven) het zelf óók ineens niet meer lukt zodra de pijn nog wat gradaties heviger word, bewijst mijn gelijk dat (of het je wel of niet lukt) niet zozeer met je eigen 'instelling' te maken heeft, maar hoe intens/hevig/zwaar (en kort of lang) de pijn wel of niet is die je ervaart.

Sommigen gaan in hun 'maakbaarheidsovertuiging' dus af op de pijn die zijzelf tot dan gekend hebben in hun leven (waardoor jou eigen norm/ervaring is 'dat lijden overwinbaar is') terwijl sommigen veel zwaarder lijden aan dingen.

Dat is de echte waarheid waarom het sommige mensen niet lukt en anderen wel, omdat het sommigen van nature niet boeit. Of in ieder geval in veel lagere intensiteit of niet zo langdurig als bij anderen. Ze hebben gewoon geluk (het privilege!) dat ze er van nature makkelijker toe in staat zijn.

Jij denkt dus dat het leven maakbaar is,, want ach, het is jou ook altijd gelukt? Wacht misschien nog maar totdat je echt lijden ervaart!

Dat horen mensen niet graag, omdat ze hun geluk en positiviteit liever toedichten aan 'hun eigen verdienste'. Mensen ervaren het als "irritant negatief slachtofferschap gezeik" maar zo is het helemaal niet bedoeld, het gaat me om bewustwording dat het (gepredikte) beeld van maakbaarheid te kortzichtig is.

Dat veel afhankelijk is van geluk en pech word als 'negatief' ervaren. 'Dat je alles zelf kunt creëren' is natuurlijk een veel fijner, inspirerend (en motiverend) idee, waardoor we liever dat geloven en uitdragen.

Nou, als geloof in keuzevrijheid (of 'The Law of Attraction') je motiveert, dan zou ik zeggen: vooral doen! Al is het maar voor je innerlijke vrede, dan is het al zinvol. Maar dat wil nog niet zeggen dat het waar is!

En zelfs als het uitkomt, wie zegt niet dat dit sowieso niet gebeurd was/het sowieso je voorbestemde lot was? We wijten het meteen aan 'gedachtekracht' als het uitkomt, maar je kunt dit nooit zeker weten.

Al denk ik met name dat onwetendheid hier bepalend in is. Wanneer velen prediken 'dat het leven maakbaar is' raken mensen onbewust geïndoctrineerd erdoor en gaat iedereen elkaar napraten zonder kritische overdenkingen. Ik zeg altijd, je hoeft alleen maar je eigen innerlijke zijn te kennen om 'beter' te weten. Lukt het jou immers dan wel (let wel: op een vlak waar je zélf waarde aan hecht)? Dat denken we wellicht ja...

Wanneer het om ongelijke kansen en privileges gaat, word vrijwel enkel gefocust op afkomst, gender, seksuele geaardheid, armoede (etc) maar we hebben geen benul hoe erg óók interne (mentale, gevoelsmatige en karakteristieke) factoren van invloed zijn op onze kansen in het leven.

Als er dan ook één privilege is dat het allermeest word onderschat (en waar weinig bewustwording over heerst) dan is het wel de bevoordeling of benadeling door ons gevoelsleven.

(Zo "woke" zijn we dus niet, anders waren we ons óók hier veel bewuster van.)